Luc Dondeyne: The Transient Body | 18 10 - 29 1 2009

 

Jongleren met wisselspanningen

 

 

Toen de Belgische cargo van de schilderkunst in de jaren 1990 uitvoer op internationale wateren, was Luc Dondeyne druk bezig een eigen koers uit te zetten in zijn eigen sloep. Oplaverend tegen de mainstream. Nadat hij grafiek studeerde, sloot hij rond 1985 een pact met de schilderkunst. Verf en penseel waren in die tijd weinig 'artistiek correct', laat staan zijn  impressionistische toetsen of de bredere borstelstreken van het Brabants fauvisme à la Rik Wouters. Vervolgens exploreerde hij de abstractie om dan opnieuw de mogelijkheden van de figuratie af te tasten. In 2004 was de eerste solotentoonstelling in Galerie Transit een kleine revelatie. Broeierige schilderijen, vaak in donkerbruine tonen, zwengelden de vervreemding aan door een eigenaardig pose, abrupte afsnijdingen of subtiele ontregelingen. Inspiratie haalde hij uit zelfgemaakte foto's, theatervoorstellingen, films, de complete kunstgeschiedenis. Sindsdien blijft het werk evolueren, zonder scherpe bochten te nemen. Keer op keer steekt een vorm van impressionisme de kop op, alsof dat een hedendaagse en hoogstpersoonlijke eenmansbeweging wordt. Gedurig zijn er verschuivingen, in de evolutie en binnen het schilderij dat een transpositie is van zelfgemaakte foto's. Het is een accumulatie van tijd waarin verschuivingen aan de gang zijn van betekenissen, ervaringen, emoties, psychische toonaarden. Vandaar 'The Transient Body', de titel van het nieuwe ensemble. Opvallend is de grote eenvoud die de intensiteit niet fnuikt. Simpele onderwerpen stoten rechtstreeks door tot het menselijk tekort. De eenvoud werd aangereikt door de aftastende vraag van de schilder: hoe kan iets triviaals overgaan in iets anders? Op alle niveaus is de trivialiteit aan de orde, het triviale lichaam en triviale poses, het bewustzijn van het banale huis-, tuin- en keukenbestaan dat een zekere melancholie en een gevoel van gemis teweegbrengt. Uiteindelijk buigt dit thema zich ook over het wonder van de schilderkunst. Een schilderij is altijd een 'transitoir lichaam' vermits het overgaat in iets anders. Terwijl een vorig ensemble vertrok van zelfgemaakte snapshots, werden nu meestal mensen gevraagd voor een fotosessie. De beelden zijn meer geconstrueerd en geënsceneerd, hoewel de spontaniteit niet verloren gaat. Elk schilderij is een evenwichtsoefening tussen directheid en indirectheid.
'Splendid Isolation' is een portret van een jongen in volle puberteit, een overgangsfase waarin de seksualiteit ontluikt. Lichtjes verkrampt zit hij in een helderblauwe leegte, alleen gehuld in een witte onderbroek. Rond het hoofd hangt een subtiele lichtkrans waarin de traditie van de religieuze schilderkunst weerklinkt. Anderzijds echoot de traditie van schone jongelingen, van Caravaggio tot Jack Pierson. Omdat het zo sereen geschilderd is, wordt het bijna onbetamelijk erotisch. De omfloerste blik wijst op een trance die eerder seksueel van aard is.
Zo worden de vrouwenlichamen in 'The Transient Body' objecten van de begeerte. Toen de schilder een jongedame ontmoette die trots haar tatoeages liet zien, aarzelde hij niet. Ze had zich getransformeerd in 'Le Violon d'Ingres' van Man Ray, de overbekende foto van een vrouwenrug waarop de kunstenaar twee f-vormige klankgaten tekende. Luc Dondeyne vond de rug kant-en-klaar. Wie dat niet weet, kan denken dat het toch wel gedurfd is om zo'n kanjer van een cliché op te pikken. Daar speelt hij graag mee. "Het is een soort val die ik span voor de toeschouwer", zegt hij fijntjes. De trivialiteit van het lichaam wordt doorbroken door de tatoeages die op hun beurt de trivialiteit van de kunstgeschiedenis binnenbrengen.
Hij schilderde het model twee keer, telkens op een keukentafel. Als hij het 'Who Will Save Me' noemt, drentelt de wanhoop binnen van de mens in het doordeweekse leven waarin hij schippert tussen individu en nummer. Het roze tafelkleed en de groene tegels zijn een beetje groezelig. Dikwijls vertoont het  kleurgebruik een frisheid waar een zekere grauwheid doorschemert, alsof de droesem van de maatschappij wordt bovengeroerd.
Hoe dan ook, er is altijd een andere kant. 'The Shadow of the Sleeping Beautie' is ingegeven door de opera naar het boek 'The Sleeping Beauties' van Yasunari Kawabata. Het is een verhaal van liefde en dood waarin een oude man een bordeel bezoekt met vrouwen in een diepe, kunstmatige slaap. Zij voeren hem terug in de tijd. Het schilderij, een fragment van een vrouwenlichaam in vogelperspectief, balanceert eveneens tussen leven en dood. Echt sexy zijn de kniekousen niet en rond de pubis zwerven enkele accenten van rode verf. Verschuivingen doen zich voor in de schilderijen en tussen de schilderijen onderling. De mens is meermaals in een leegte voorgesteld of hij is geïsoleerd door de uitsnijding.
'Breathing Man' is dan een vluchtende man die de kortste weg kiest of zichzelf als individu wil manifesteren door op een olievat te klimmen.
In het geheel kan je ten slotte de levenscyclus herkennen. Er is een jongen, een moeder, een oudere man. Hij snijdt in 'Our Daily Bread' een broodje door. Het is een alledaags motief waarbij de kunstenaar bijna automatisch dacht aan het brood van het Laatste Avondmaal dat verandert in het lichaam van Christus. Het gewemel van de patronen op het hemd lijkt over te lopen in het broodje. Als je dichterbij komt, opent zich een rijke abstractie, een dans van penseeltoetsen die zich nu sterker naar voren werkt. Meer dan ooit wordt met wisselspanningen gewerkt die behoorlijk verraderlijk kunnen zijn: het is figuratief en abstract, klassiek en eigentijds, ongedwongen en ietwat verwrongen, rustig en opgeladen met donkergetinte onderstromen. Via een schijnbaar onschuldig portret wordt de essentie van het bestaan uit de verf getrokken. Luc Dondeyne spreekt van 'het uitkleden van het onderwerp'. Hij kleedt het al schilderend uit, of zet het op zijn minst in zijn onderlijfje. Dat werkt de eenvoud in de hand. Desondanks is de broeierigheid niet verdwenen. Alleen wordt ze niet langer veroorzaakt door vreemde situaties of handelingen, maar eerder door het kleurgebruik en de lichtinval. In dezelfde beweging lost het narratieve en het anekdotische op. Ten voordele van vlottende betekenissen.
Between two things, 160 x 120 cm	A Prima Vista, 120 x 80 cm
Happy End, 70 x 90 cm	Mothers Corner, 120 x 80 cm

Christine Vuegen, September 2009

 

Alle schilderijen zijn olieverf op doek, 2009, klik op een foto of titellink voor een groter beeld

Click here for installation photographs | Klik hier voor foto's van de tentoonstelling zelf

 

© 2024 - Transit